Hadisə 1997-ci ildə, atəşkəs dövründə baş verib. Düz 26 il əvvəl. Uzun müddət Azərbaycanda çoxlarının onların qəhrəmanlığından xəbəri olmayıb. Hadisə gizlədilib, sirr kimi saxlanılıb. Amma "heç nə unudulmur, heç kim yaddan çıxmır” deyən adam haqlıymış. Onlar da unudulmadılar. 8 oğulun qanı tökülmüş torpaqları ziyarət etmək üçün sübh tezdən yola düşürük Yolumuz Hadrutadır. Yol yoldaşlarımız  8 igidin ailə üzvləri, onlar haqqında "Əbədi yaşayanlar” adlı kitab yazmış jurnalist Jalə Cəfərova, bu igidləri yetişdirmiş komandir,  bir zamanlar Xüsusi Təyinatlı Kəşfiyyat Qrupunun N saylı hərbi hissə komandirlik edən, ehtiyatda olan polkovnik Xətai Baxışovdur. Öz dediyinə görə, yetirmələri arasında çoxlu sayda yüksək rütbəli zabitlər var və onlardan biri də  general-leytenant Mayis Bərxudarovdur. Səfər zamanı onunla da görüşmək qismət olacaq.

İlk baxışda dəmir kimi sərt, soyuq görünən bu adam şəhid anaları ilə söhbətdə ipək kimi yumşaq, mülayim olur, hər birinə "anam”, "bacım” deyə müraciət edir. Avtobusa minən şəhid ailələrinin üzvləri bir-birləri ilə yüz ilin doğmaları kimi öpüşüb görüşürlər. Söhbət zamanı məlum olur ki, elə həqiqətən ailə kimidirlər. Bu illər ərzində bir-birləri ilə ovunub, təsəlli tapıb, doğmalaşıblar. Xeyir-şər məclisləri bir olub, qopmayıb, ayrılmayıblar. Dilə asan gəlir, amma 26 il həqiqətən bir igidin ömrüdür. Aramızda 26 yaşlı bir gənc də var. Ləzgi balasıdır. Şəhid leytenant Vüqar Yarəhmədovun yadigarı Vüqar Yarəhmədov. Atası öləndən 6 ay sonra dünyaya gəlib. Onun qanı tökülən torpağı üzünə sürtmək üçün yola çıxıb o da.

1997-ci il aprel ayının 7-də Ermənistan ordusunun Azərbaycan torpaqlarında dislokasiya yerlərinin müəyyən edilməsi, düşmənin canlı qüvvəsi, döyüş texnikaları haqqında məlumat toplanması məqsədi ilə Xocavənd rayonu istiqamətində düşmən arxasına 8 nəfərlik bir qrup göndərilir. Leytenant Elxan Ağayev,  leytenant Vüqar Yarəhmədov, çavuşlar Anar Rzayev, Dinar Mustafayev, Aqşin Həsənov, Nizami Ələkbərov, Fariz Cavadov və Aqil Əhmədov.

8 gənc döyüşçülərdən ən kiçiyinin 20, ən böyüyünün 24 yaşı vardı. Aralarından yalnız biri evlənmişdi, xanımı hamiləydi.  

3 gün düşmən arxasında meşələrlə, dağlarla dərələrlə yol gedib məlumat toplamışdılar. Düşmənlə təmas xəttindən təxminən 40-50 kilometr irəli keçilmişdi. Gözəgörünməz olmalıydılar. Bu onların ilk tapşırığı deyildi. Həmişə tapşırığı yüksək səviyyədə yerinə yetirib geri gəlmişdilər. O gün isə mərhəmətlərinin qurbanı oldular. Geri dönərkən qoca bir erməni qadın görmüşdü onları. Meşədə giləmeyvə yığırmış. Öldürməliydilər, lakin qadına əlləri qalxmamışdı. Və mərhəmət etdikləri o qarı bir qrup kəşfiyyatçı gördüyünü  xəbər verir, düşmən böyük silahlı dəstələrlə kəşfiyyatçıların axtarışına çıxır.

Polkovnik Xətai Baxışovun Lent.az-a danışdıqlarından:

"Bu igidləri mən yetişdirmişdim, döyüş tapşırığına da mən göndərmişdim. Yerləri aşkarlandıqdan sonra düz üç gün onlar ermənilərin mühasirəsində müxtəlif manevrlər edərək döyüşdülər. Ermənilərin mövqelərinə ciddi zərbələr vururdular. Təmas xəttinə ermənilərin danışıqlarını izləmək məqsədi ilə radio danışıqları tuta bilən xüsusi cihaz  aparmışdıq. Baş verənlərdən xəbərdar idik. Lakin müdaxilə etmək mümkün deyildi. Dövr atəşkəs dövrüydü. Kəşfiyyatçılarımız özləri vəziyyətdən çıxmalı idilər. Onlar düşmənlə qeyri-bərabər döyüşə girib, son güllələrinə qədər igidliklə vuruşdular. Döyüş zamanı Aqil Əhmədov çox ağır yaralanıb huşunu itirir. Yoldaşları öldüyünü düşünürdülər. Onu təndirin içində gizlədirlər ki, döyüş bitincə gəlib götürsünlər. Aqili gizlətdikləri yerdən təxminən yarım kilometr uzaqda  mühasirə halqası daralır, sursatları bitir. Düşmən təslim olmağı tələb edir. Lakin oğullarımız ölümü seçirlər. Qucaqlaşıb, əllərində olan tək qumbara ilə özlərini partladırlar. Bu şəkildə ölümə atılmanın dünya döyüş tarixində analoqu yoxdur. Hətta ermənilər özləri belə bizim əsgərlərin hərəkətindən heyrətə düşmüşdülər. Qəribədir ki, düşmən sona qədər böyük igidlik göstərərək, vuruşmuş oğullarımızı ehtiramla dəfn edib, meyitlərini təhqir etməyib. Sonrakı dövrlərdə öz əsgərlərini bizim şəhidlərin Hadrut ərazisindəki məzarları üstünə gətirərək, onları nümunə göstəriblər”.

Hadisələrin tək şahidi Aqil Əhmədov gözünü açanda özünü düşmənlərin əhatəsində görüb. Dostlarının məzarı başında o günləri gözləri dola-dola xatırlayır: "Ağlımız kəsmirdi, igidlik nədir. Bir onu bilirdik ki, getməliyik, tapşırığa əməl etməliyik. Cavan idik. Qanımız dəli axırdı. İstəyirdik Vətən üçün nələrsə edək, özümüzü göstərək. Əsirlikdə olanda düşmən zabitləri məndən tez-tez soruşurdular ki, sizə hərbi xidmətdə necə dərs deyirlər, nə öyrədirlər ki, o oğlanlar elə qucaqlaşıb özlərini partladıblar? Yaşamağı da seçə bilərdilər. Cavab verə bilmirdim. 20 yaşım var idi onda.  21 yaşım əsirlikdə tamam oldu. Ağlım başqa şey kəsmirdi. Vətən üçün ölmək lazımdırsa ölməlisən. Bu qədər. Əsla düşünmürdük ki, biz ölsək, ailələrimiz nə edəcək?”.

"Ölən kəşfiyyatçılara ehtiram göstərən düşmən sağ qalan əsirlə necə davrandı, işgəncə verdi?” - deyə soruşuram. 

Aqil qızarır, üzünü şəhid bulağı başında ağı deyən analardan birinə çevirir və pıçıldayr. 

"Onlar 7 oğul itiriblər, mən çəkdiyim işgəncələrdən danışsam, ayıb olmazmı? İncitdilər. 2 dəfə əməliyyat etmişdilər məni. Birində huşsuz idim, xəbərim olmayıb. İkinci dəfə keyidici dərman vurmadan qarnımı yarıb bağırsaqlarımı tikirdilər. Qəsdən incidirdilər. Deyirdim, insan deyilsinizmi?  Bir dəfəlik öldürün. Məhkəməm olmuşdu, ölümə məhkum eləmişdilər. Hər dəfə saxlanıldığım kameranın qapısı açılanda düşünürdüm ki, öldürməyə aparırlar. Verilən işgəncələr sağlığıma zərbələr vurdu. Bəlkə gələn il bura, qardaşlarımın qanı tökülən yerə gələ bilmədim heç. Amma boş şeydir. Bir istəyim var, onlar unudulmasın. Qazini də unutmaq olar, müharibə iştirakçısını da. Amma şəhidlər unudulmamalıdır ” - deyir.

Bu döyüşlərdən sonrakı 6 ay ərzində ailələr itkin düşmüş  oğulları barədə xəbər ala bilmirlər. Hadisə atəşkəs dövründə baş verdiyi üçün məsələ ictimaiyyətə açıqlanmır. Lakin dövlət səviyyəsində sağ qalan Aqilin geri alınması və şəhidlərin cəsədlərinin geri alınması üçün danışıqlar aparılır.