Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun kollektivi tərəfindən hazırlanmış “İrəvan xanlığı: Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi” kitabı və AMEA-nın müxbir üzvü Yaqub Mahmudovun “Real tarix və “Böyük Ermənistan” uydurması” kitabı ispan dilində çap olunub.
İnstitutdan verilən məlumata görə, kitablar Azərbaycanın Meksika Birləşmiş Ştatlarındakı səfirliyinin təşəbbüsü ilə tərcümə və nəşr edilib. Kitabların Latın Amerikası ölkələrində yayılması nəzərdə tutulub.
“El kanato de Iravan: La ocupacion de Rusia y la reubicacion de los armenios hacia las tierras al norte de Azerbaiyan” adlı kitabın elmi redaktoru AMEA-nın müxbir üzvü Y.Mahmudov, “HISTORIA REAL y la confabulacionsobre la “Gran Armenia” adlı kitabın isə elmi redaktoru tarix üzrə fəlsəfə doktoru Allahverdi Əlimirzəyevdir.
“İrəvan xanlığı” kitabında İrəvan xanlığının əhalisi, sosial-iqtisadi həyatı, xanlığın sərhədləri, inzibati bölgüsü və idarəçilik sistemi, mədəniyyəti, xarici siyasəti, Rusiya imperiyasının işğalçılıq planları, İrəvan xanlığının Rusiya imperiyası tərəfindən ələ keçirilməsi, işğal olunmuş İrəvan xanlığı ərazisinə ermənilərin İrandan və Osmanlı imperiyasından kütləvi surətdə köçürülmələri, İrəvan xanlığı ərazisindəki azərbaycanlılara məxsus yer adlarının kütləvi surətdə dəyişdirilməsi, müasir vandalizm, tarixi adlara qarşı soyqırımı və digər bölmələr var.
“Real tarix” kitabında isə ilk mənbələr əsasında ermənilərin Kiçik Asiyaya Balkan yarımadasından köçüb gəldikləri, mənşəcə qədim frigiyalılarla qohum etnos olduqları və Asiya qitəsinin aborigen əhalisi olmadıqları göstərilir. Sübut edilir ki, müasir ermənilər (haylar) “Armeniya”, “armyane”, “erməni” adlarına sonradan – Şərqi Anadoluya köçüb gəldikdən sonra sahib çıxıblar. Kitabda uydurma "Erməni yaylası" ("Armyanskoye naqorye") coğrafi anlayışına ayrıca bölmə həsr olunub. Bu bölmədə müəllif yazır ki, tarixi saxtalaşdıranlar XIX əsrin sonundan etibarən elmi dövriyyəyə daha bir uydurma termin – “Erməni yaylası” (“Armyanskoye naqorye”) coğrafi anlayışını da daxil ediblər.
Qeyd edək ki, “İrəvan xanlığı” kitabı bundan əvvəl ingilis, rus, rumın və italyan dillərində, “Real tarix” kitabı isə ingilis və rus dillərində çap olunub.