ABŞ-da bir insanda ət yeyən parazit aşkar edilib. ABŞ Səhiyyə rəsmiləri bir insanda Yeni Dünya vida qurd milçəyinin ilk halını açıqlayıb.

Bəs,Yeni Dünya vida qurdu nədir və necə ötürülür?

Sfera.az mövzu ilə bağlı maraqlı yazı təqdim edir.
 

ABŞ Səhiyyə Departamentinin rəsmiləri bazar günü Yeni Dünya vida qurdunun ilk yoluxmasının bir insanda aşkar edildiyini bildiriblər. Ət yeyən parazit epidemiyanın Mərkəzi Amerikada baş verdiyi El Salvadordan ABŞ-a qayıdan xəstədə aşkar edilib. Hadisəni ölkənin milli ictimai səhiyyə agentliyi olan Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzləri (CDC) avqustun 4-də təsdiqləyib. Səhiyyə rəsmiləri xəstənin sağaldığını və başqa insanlara və ya heyvanlara yoluxma əlamətlərinin olmadığını açıqlayıb.

Heyvanları və bitkiləri zərərvericilərdən və xəstəliklərdən qoruyan ABŞ Kənd Təsərrüfatı Departamenti olan Heyvan və Bitki Sağlamlığının Müfəttişliyi Xidməti (Aphis) Yeni Dünya vida qurd milçəyini (Cochliomyia hominivorax) dağıdıcı zərərverici kimi müəyyən edib. Yetkin Yeni Dünya vida qurd milçəkləri təxminən adi bir ev milçəyi ölçüsündə və ya bir qədər böyükdür. Onların narıncı gözləri, metal mavi və ya yaşıl bədəni və arxalarında üç tünd zolaq var. Qurdlar mal-qara, ev heyvanları, vəhşi təbiət, bəzən quşlar və nadir hallarda insanlara təsir edə bilərə. Aphis vurğulayır ki, Yeni Dünya vida qurdu sürfələri (qurdlar) canlı heyvanın ətinə girdikdə ciddi, çox vaxt ölümcül zərər verə bilər. Yeni Dünya vida qurd milçəyi Kuba, Haiti, Dominikan Respublikası və Cənubi Amerikanın bəzi ölkələrində yayılmışdır.

"Vida qurd milçəyi" adı sürfələrin qidalanma davranışından irəli gəlir. Sürfələr vurduqları yaraların içinə girərək taxta vint kimi irəliləyirlər. Dişi vida milçəkləri isti qanlı heyvanların açıq yaralarına yumurta qoyurlar. Yumurtalar çıxdıqdan sonra yüzlərlə sürfə iti qarmaqlı ağız hissələri ilə canlı toxumaları deşir. Müalicə edilməzsə, heyvanı öldürə bilərlər. Dişi vida qurd milçəkləri mal-qara və canlılar üçün dağıdıcı təhlükə yaradır. İnsanlarda nadir hallarda görünürlər.

Keçən il Dominikan Respublikasına qısa səfər etdikdən sonra dişi vida qurd milçəklərinə yoluxmuş bir xəstə öz təcrübəsini belə izah edib:


"Bir neçə saat ərzində üzüm şişməyə başladı. Dodaqlarım şişdi, çətinliklə danışa bildim. Bütün üzüm yanır kimi hiss edirdim. Burnum qanamağa başladı, davamlı olaraq. Hamama getməyə cəhd etsəydim, yenidən qanaxma başlayacaqdı".
 

Açıq yaraları olan insanlar, xüsusən də epidemiya bölgələrində olublarsa və ya yoluxmuş heyvanlarla təmasda olublarsa, risk altındadırlar. Dişi vida qurd milçəklərini müalicə etməyin yeganə yolu toxumalara yerləşdirilmiş yüzlərlə sürfələri fiziki olaraq çıxarmaq və yaranı hərtərəfli dezinfeksiya etməkdir. Erkən müdaxilə ilə, infeksiya adətən ölümcül olana qədər aradan qaldırıla bilər.

 

Əvvəlki pandemiyalar


ABŞ Kənd Təsərrüfatı Departamentinin məlumatına görə, 1933-cü ildə Yeni Dünya vida qurd milçəkləri yoluxmuş heyvanların daşınması yolu ilə ölkənin cənub-qərbindən cənub-şərqinə yayılıb. 1934-cü ilə qədər Mississippi, Alabama, Şimali Karolina, Cənubi Karolina, Corciya və Florida ştatlarında fermerlər infeksiyalar barədə məlumat verirdilər.

Yeni Dünya vida qurdu 1960-cı illərdə ABŞ-da tamamilə məhv edilib. Bu müvəffəqiyyət milyonlarla steril erkək milçəkləri təbiətə buraxan tədqiqatçılar tərəfindən əldə edilib. Bu milçəklər vəhşi dişilərlə cütləşərək yumurtaların steril qalmasını təmin ediblər. Ən son epidemiya 2023-cü ildə Panamada başlayıb. USDA dərhal cənub giriş limanları vasitəsilə heyvan ticarətini dayandırıb. Daha əvvəl noyabr və may aylarında idxalı dayandırmışdı. ABŞ adətən hər il Meksikadan bir milyondan çox mal-qara idxal edir. Buna görə də, belə bir epidemiya təkcə heyvandarlıq məhsullarını deyil, həm də 100 milyard dollardan çox iqtisadi fəaliyyət üçün təhlükə yarada bilər. Səlahiyyətlilər xalq sağlamlığı üçün riskin hazırda çox aşağı olduğunu vurğulayırlar.

Xanım