Fevralın 21-i Beynəlxalq Ana Dili Günü kimi qeyd olunur. Dünyada məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşən dillərin qorunması məqsədilə hər il qeyd olunan Beynəlxalq Ana Dili Günü hər kəsə öz doğma dilini qorumalı olduğunu bir daha xatırladır.

Azərbaycan dili Azərbaycan Respublikasının dövlət dilidir. Həmçinin, ilk eşitdiyimiz söz, anamızın laylası, nağılı bu dildədir. Bu dildə doğru, düzgün danışmaq da biz vətəndaşların borcudur. Lakin bəzən şifahi nitqdə xarici dillərdən istifadə edənlər öz dilimizin kasad olmasını əsas gətirirərək özlərinə haqq qazandırırlar. Amma bədii ədəbiyyat, xalq yaradıcılığı nümunələrinə baxanda dilin lüğət tərkibinin deyildiyi qədər zəif olmadığını görürük.

Dilimiz xarici dövlətlərin istilası ilə, rəsmi dövlət dili statusu gec aldığına görə, müəyyən təsirlər var. Amma bunlardan dilimizi arındırmaq öz əlimizdədir.

Azərbaycan dilinin problemləri nədir? Dilimizi necə zənginləşdirə bilərik?

Mövzu ilə bağlı Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Baba Məhərrəmli Bizim.Media-ya danışıb.

O bildirib ki, Azərbaycan dilini qlobal təhlükə gözləməsə də, dil normaları çox pozulur:

“Hər bir xalqın ana dili varsa, deməli, o mövcuddur, yaşayır. Statsitikaya baxsaq, dünyada 7 minə yaxın dil olduğunun, onun 3500-nün sıradan çıxdığını görərik. Hazırda təhlükə qarşısında olan dillər də var. Azərbaycan dili dövlət dili statusuna malik olduğu üçün Azərbaycan dilini belə təhlükə gözləmir. Azərbaycan dili dövlət dili olsa da dilin təsdiqində müəyyən problemlər var. Bu, özünü reklam, afişa, ictimai iaşə obyektləri, restoran, kafe adlarından tutmuş televiziya aparıcıların dilində göstərir. Mediada, sosial şəbəkələrdə dil normaları istər fonetik, istər leksik, istər qrammatik səviyyədə pozulur”.

Dilçi alim dilə yanaşmada əsas vətəndaşın üzərinə məsuliyyətin düşdüyünü qeyd edib:

“Ana dilimizə özümüz hörmət etməliyik. Əgər bir sahibkar müəssisə açır, onun adını əcnəbi dildə qoyursa, bu düzgün deyil. Şadlıq sarayı yazmaq əvəzinə “palace” yazırlar. Şadlıq evlərinə mənalarını bilmədikləri yunan, roma mifologiyasından adlar qoyurlar. Dövlət dili haqqında qanunda qeyd olunub ki, istənilən obyektin adı ilk növbədə ana dilində olmalıdır. Bəziləri bu qanuna riayət etmir. Dil haqqında, dilin inkişafı haqqında mükəmməl qanunlar var. Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti bunlara nəzarət etməlidir, obyektlərə ad dilçi mütəxəssislərin iştirakı ilə verilməlidir. Dil məsələsinə milli hisslərlə yanaşılmalıdır”.

O, Azərbaycan dilinin kasıb olduğunu deyənlərin ana dilini yaxşı bilmədiklərini vurğulayıb:

“Bəzən öz sözlərimizi bilmirik deyə əcnəbi sözlərdən istifadə edirik. Amma deyirik ki, Azərbaycan dilinin lüğət tərkibi zəngin deyil, kasaddır. Ayaz Salayevin müsahibəsinə baxmışam, adama pis təsir edir. Deyir ki, türk dili Azərbaycan dilinə mənfi təsir edir. Amma elə deyil, dilin kökü birdir, ortaq sözlərimiz də çoxdur. Lakin bu gün yersiz türk ləhcəsi, türk sözlərini işlədirlər. Dilə dəb kimi baxırlar. “Falan”, “zatən”, “okay” deyirik, bu sözlər yerli-yersiz gəlir və dilimizi korlayır. Dilimizin ifadə imkanları kifayət qədər genişdir. Müasir yazıçılar bəzən deyirlər ki, bizim dilimiz ölüvay dildir. Yazıçı bu cür yanaşmamalıdır. Bu probem hər birimizi narahat eləməlidir”.